Ten Bogaerdelaan 10, 8670 Coxyde

Vermoedelijk ontstaan in het tweede kwart van de 12de eeuw, ten tijde van Robrecht van Brugge (1138- 1153: abt van Duinenabdij); vanaf 1146, dank zij schenking van Wouter Cath, abdijhoeve toebehorend aan Duinenabdij; eerste vermelding als Bongart in 1184, als grangia in 1197; 1246: bezit groter dan 670 gemeten; onder Niklaas van Belle (1232-1253: twaalfde abt van Duinenabdij) begiftigd met monumentale schuur; delen van omheiningsmuur en van stallingen wellicht uit de 13de eeuw; 1593: vernietiging van hoeve, verbranding schuur door rebellen van Oostende; 1601: inrichting tot voorlopige Duinenabdij; herstel van gebouwen met afbraakmateriaal van oorspronkelijke Duinenabdij; onder abt vanden Berghe (1579- 1583- 1606), bouw van kerk; laatst genoemde in 1712 tot schuur verbouwd; toevoeging van abbatiale kapel en aanpalende kloostervertrekken (gedateerd 1612) onder abt Adriaan Cancellier (1610- 1623); mei 1627: monniken verlaten de streek en leggen eind 1628 te Brugge de grondvesten van nieuwe abdij (zie Koksijde-Bad, abdij Ter Duinen, historiek); confiscatie van goed tijdens Franse Revolutie; later opgekocht door Duinenmonniken; na 1833: overgemaakt aan bisdom; sinds 1950: "Vrije Landbouwschool van Nieuwpoort"; 19.10.1952: inhuldiging als schoolhoeve. Thans nog grotendeels omwalde hoeve, bereikbaar via verharde oprit en walbrug met toegangspoort. Ommuurd, grotendeels begraasd, quasi rechthoekig erf met centrale drenkplaats (bakstenen afloop), waarrond gebouwen: ten noorden, monumentale schuur; ten oosten, stallingen en toegangspoort; ten zuiden, kerkgebouw en abtswoning; achterliggende boomgaard.

Toegangspoort: opgetrokken uit gele baksteen en verstevigd door middel van steunberen. Brede, korfboogvormige doorgang (houten latei) voor rijtuigen, smalle voor voetgangers, beide onder luifel (mechanische pannen); wapenschild van Duinenabdij, waardoor poort (of herstelling ?) te situeren begin 18de eeuw.

Abtswoning: vermoedelijk teruggaand op middeleeuwse kern, doch grondig gewijzigd in het begin van de 17de eeuw, tijdens inrichting tot abdij; restauratiewerken in 1950 voornamelijk met betrekking tot voorgevel, onder leiding van architecten F. Leper en B. Hendryckx (De Panne). Gebouw bestaande uit hoger opgetrokken linker gedeelte van drie traveeën en twee bouwlagen onder gebogen zadeldak (Vlaamse pannen), met getrapte rechter zijgevel en een lager rechter gedeelte van vijf traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, (Vlaamse pannen; kleine dakkapel), voorzien van rechter zijtrapgevel. Verankerde lijstgevel van gele baksteen met aflijnend baksteenfries in (neo-)Vlaamserenaissance-stijl met regionale inslag. Rechthoekige kruisvensters (kleine roedeverdeling) in geprofileerde korfboogomlijsting op afzaat. Soortgelijke deur, voorzien van bordes. Wapenschild tussen tweede en derde travee van rechter gedeelte. Links aanleunende abbatiale kapel van twee rechte traveeën met driezijdige koorsluiting, onder gebogen zadeldak (Vlaamse pannen). Geel bakstenen constructie; aflijnend baksteenfries; natuurstenen negblokken in koorsluiting. Rechthoekige natuurstenen kruisvensters (glas in lood) in korfboogomiijsting op afzaat, in rechte traveeën. Tegen het linker gedeelte van woonhuis aanleunende haakse uitbouw van drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, (Vlaamse pannen) met ten zuiden zijtrapgevel. Zuidgevel van woonhuis met jaarankers 1612. Soortgelijke muuropeningen in uitbouw en achtergevel. In zuidoostelijke oksel: achtzijdig huistorentje met rondboogvormige galmgaten, onder spitsbekroning (leien), ter vervanging van vroegere peerspits, eveneens van 1612. Kleine ommuurde tuin aan achterzijde.

Voormalig kerkgebouw van vijf traveeën onder zadeldak (Vlaamse pannen), uit begin 17de eeuw, omgevormd tot schuur in 1712 (zie opschrift in cartouche). Verankerde baksteenbouw (rode, gele en blauwe geglazuurde baksteen). Ten noorden en ten zuiden lange gevels: blinde spitsboogvensters met geprofileerde beloop en afzaat, oorspronkelijk op doorlopende lekdrempel, en verstevigd door middel van steunberen met versnijdingen, zie zuidkant. Sporen van een rondboog in middentravee. Recente rondboogvormige openingen in onderkelderd gedeelte; steekboogvormige in tweede en vierde travee van de noordgevel. Middentravee van laatst genoemde gevel met cartouche en wapenschilden, onder meer dit van de Duinenabdij met leuze: "Fac necessitatem virtutem", en schild van abt Lucas de Vriese (1699-1723) met wapenspreuk: "In Domino confido"; cartouche met opschrift: "Eertijds De Kerc Nu De Scheure", tevens chronogram voor het jaar 1712. Zijgevels in de vorm van een tuitgevel (aandak, topstuk, schouderstukken en muurvlechtingen), verstevigd door middel van steunberen met versnijdingen. Sporen van rondboog in westgevel. Lager aanbouwsel onder lessenaarsdak tegen beide zijgevels.

Kerk en abtsgebouw onderling verbonden door middel van bakstenen muur met korfboogpoort, geflankeerd door steunberen, waarboven wapenschild.

Stallingen (13de eeuw?, woonst of ziekenafdeling voor lekebroeders ?) van veertien traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (mechanische pannen; dakvensters), gedateerd 1741 (datum van herstel ?) door middel van gevelsteen in rechter zijgevel. Baksteenbouw. Korfboogvormige muuropeningen op afzaat. Zijgevels met aandak, kleine schouderstukken, topstuk, muurvlechtingen en rond uilengat. Recente garagepoort in korfboogomlijsting in rechter zijgevel.

Monumentale langsschuur, thans ten dele stalling, van tien traveeën onder zadeldak (Vlaamse pannen), in kern opklimmend tot het tweede kwart van de 13de eeuw. Gele baksteenbouw; aanwezigheid van "moefen"; lange gevels verstevigd door middel van steunberen met versnijdingen; nieuwe muurgedeelten en openingen links. Deels bewaard baksteenfries bestaande uit overkragende rondboogjes, nabij de westgevel. Deels bewaarde zijgevels verstevigd door middel van steunberen met versnijdingen, waartussen rond- en spitsboogvormige nissen op afzaat, overblijfsels van het tweede kwart van de 13de eeuw, vermoedelijk oorspronkelijk vierbeukige abdijschuur. Thans talrijke sporen van wijzigingen.

Rood bakstenen muur met korfboogpoortje, ten zuidoosten van het erf.

DECUYPER J., De hofstede van Ten Bogaerde te Koksijde, Pervijze, 1952.
DEMERRE G., Ten Bogaerde, Nieuwpoort, 1972.
DEVLIEGHER L., 25 jaar monumentenzorg in West-Vlaanderen (1950-1975), Brugge, 1975, afbeelding 283.
Register Generaal ende Nieuwe Verlegheringhe van alle de hofsteden, Landen ende Thienden Competerende d'Abdije van Duynen, Brugge, 1709, Archief van Groot Seminarie te Brugge, nummer 174.W.B., De Middeleeuwse hofsteden van Ter Duinen, in Toerist, III, 1924, pagina's 13-15. DECUYPER J., De hofstede van Ten Bogaerde te Koksijde, Pervijze, 1952.
DEMERRE G., Ten Bogaerde, Nieuwpoort, 1972.
DEVLIEGHER L., 25 jaar monumentenzorg in West-Vlaanderen (1950-1975), Brugge, 1975, afbeelding 283.
Register Generaal ende Nieuwe Verlegheringhe van alle de hofsteden, Landen ende Thienden Competerende d'Abdije van Duynen, Brugge, 1709, Archief van Groot Seminarie te Brugge, nummer 174.W.B., De Middeleeuwse hofsteden van Ter Duinen, in Toerist, III, 1924, pagina's 13-15.

Delepiere A.-M. & Lion M. met medewerking van Huys M. 1982: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Veurne, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 8N, Brussel - Gent.
Source: Inventaire immobilier