Dokter De Cockstraat 3, 9308 Gijzegem, Aalst

Van het in 1954 gesloopte kasteel van Gijzegem resten nog de rechthoekige omwalling, de 17de-eeuwse poortgebouwen aan de ingang met de inrijpoort en brug. Ten zuidwesten bevindt zich de kasteelhoeve.
Historiek
Het slot van Gijzegem wordt voor het eerst vermeld in 1209 toen Richildis van Mortague het leengoed overmaakte aan haar zoon Arnoud. Het laatmiddeleeuwse slot, opgericht door de heren van Gijzeghem en Mespelaere, werd verwoest in 1648 door Lodewijk XIV. Alleen een gedempte gracht en een kleine heuvel zijn hiervan overgebleven. Ten zuiden daarvan bevond zich tot 1954 een omgracht classicistisch kasteel, bestaande uit een rechthoekig gebouw met licht vooruitspringende vleugels ten oosten en een erehof op de deels gedempte gracht. Het jaartal 1809 op de voorgevel wees op een begin 19de-eeuwse modernisering. Het kasteel werd nogmaals gerestaureerd en meteen gedecapeerd in 1907. Slechts de achtergevel herinnerde aan het slot van 1660-1670, gebouwd door Alexander Goubeau. Dit kasteel, de bijhorende oranjerie uit de 18de eeuw en de duiventoren met zonnewijzer van 1791 werden gesloopt in 1954. Op de oude zandstenen onderbouw werd een "klassieke" gepleisterde en witgeschilderde villa van twee bouwlagen gebouwd.
De kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) geeft het “Château de Ghyseghem” weer als een U-vormig gebouw binnen een rechthoekige omgrachting, bereikbaar via een dreef vanuit het zuidoosten. Ten noordwesten van het kasteel is een parkaanleg herkenbaar. De kasteelhoeve met bijhorende moestuin ligt ten zuidwesten van het kasteel. Akkers omgeven het kasteel. Op de kaart van Vandermaelen (1846-1854) en de Popp-kaart (1842-1880) is een gelijkaardige weergave herkenbaar.
Beschrijving
De rechthoekige omwalling van het kasteel is bewaard gebleven, evenals twee 17de-eeuwse paviljoenen bij de ingang, verbonden door een eenvoudige muur met hardstenen ingangspoort van 1780, opgericht door baron Jean Xavier Goos. De monumentale inrijpoort, gecantonneerd door geblokte pilasters van zandsteen en van arduin ter hoogte van de muur, wordt bekroond door siervazen en een centraal segmentboogfronton met wapen van Gijzegem. In de zwikken zijn rozetten aangebracht. Naar compositie en verhoudingen te oordelen gaat het deels om de oorspronkelijke pilasters met vernieuwd hoofdgestel van arduin. De gerestaureerde en deels verbouwde poortgebouwen onder leien schilddaken tellen één verdieping en hebben een voorgevel van vier traveeën en een zijgevel van twee traveeën. Het betreft een bak- en zandsteenbouw op een gecementeerde plint. De traditionele stenen kruiskozijnen onder een wigvormig ontlastingssysteem hebben doorlopende onder-, tussen- en bovendorpels. Verbouwingen met onder meer een garagepoort zijn uitgevoerd.
De rechthoekige omwalling vertoont aan de noordoostelijke zijde een onregelmatige uitstulping. Deze op de gracht aansluitende vijver loopt door tot achter de villa op de plaats van het afgebroken kasteel. Een zuidoost-noordwest georiënteerde dreef, die haaks op de Dokter De Cockstraat - eveneens een dreef - staat, loopt via een bakstenen toegangsbrug door in de oprijlaan naar het kasteeldomein, die voor de villa een lus vormt. Ten noordwesten van het vroegere kasteel bevindt zich binnen de omwalling een beperkte parkaanleg, bestaande uit een grasperk met groepen opgaande bomen. Een rij opgaande bomen zoomt de gracht aan de buitenzijde af.
Ten zuidwesten van het kasteel bevindt zich de kasteelhoeve, zogenaamde ‘het Neerhof’ in een bebost landschap langs een dreef. De hoeve bestaat uit U-vormig gegroepeerde losstaande gebouwen, een gekasseide weg en koer en een voortuin met bakhuisje. Het eenlaags boerenhuis (ten noordwesten van de koer) van zeven traveeën onder een gebogen zadeldak wordt 1688 gedateerd op de bovendorpel van de deur. De aanbouw van één verdieping dateert uit de tweede helft van de 19de eeuw. Ten noordoosten van de koer staat de stalvleugel, ten zuidwesten bevinden zich de dwarsschuur en het wagenhuis uit het vierde kwart van de 19de eeuw. Het betreft eenlaagse bakstenen gebouwen onder pannen zadeldaken met dakkapellen en een duiventil. De geometrisch aangelegde voortuin wordt langs de straatzijde afgesloten door een geschoren haag en is bereikbaar via een brugje en een metalen hek tussen hekpijlers.
Een alleenstaande woning omgeven door een uitgestrekte tuin met vijver ten noordoosten van het kasteel en graslanden vormen de omgeving van het kasteel van Gijzegem.

Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5000.

Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000. DHANENS E. 1950: Aanwijzende fotografische inventaris van het Belgisch patrimonium voor kunst en geschiedenis, Canton Aalst, Archives centrales et laboratoires, Brussel, 10.
EEMANS M. 1944: Vlaams kastelenboek, de burcht, Brusse1, 51-52.
LEMAIRE R. M. s.d.: Persoonlijke notities.Geoportaal Onroerend Erfgoed, Dokter De Cockstraat 8, Aalst, schaal 1:10 [online], http://geo.onroerenderfgoed.be/#zoom=17&lat=6619691.00031&lon=449750.23412&layers=0B00TTFTTTTFF000 (geraadpleegd op 28 mei 2015).
Google Streetview [online], Zicht op het kasteel van Gijzegem vanaf de Dokter De Cockstraat, opname 2015 (geraadpleegd op 28 mei 2015). Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5000.

Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000. DHANENS E. 1950: Aanwijzende fotografische inventaris van het Belgisch patrimonium voor kunst en geschiedenis, Canton Aalst, Archives centrales et laboratoires, Brussel, 10.
EEMANS M. 1944: Vlaams kastelenboek, de burcht, Brusse1, 51-52.
LEMAIRE R. M. s.d.: Persoonlijke notities.Geoportaal Onroerend Erfgoed, Dokter De Cockstraat 8, Aalst, schaal 1:10 [online], http://geo.onroerenderfgoed.be/#zoom=17&lat=6619691.00031&lon=449750.23412&layers=0B00TTFTTTTFF000 (geraadpleegd op 28 mei 2015).
Google Streetview [online], Zicht op het kasteel van Gijzegem vanaf de Dokter De Cockstraat, opname 2015 (geraadpleegd op 28 mei 2015).

Bron: Inventaris Onroerend Erfgoed